Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartını Doğru Okumak

Büyükşehir Yasası ile kapatılması öngörülen beldelerde 14 Ekim'de referanduma gitme kararı alan CHP, bu kararını Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının 5. Maddesine dayandırıyor. Bu yazımda CHP'nin referandum kararını bu madde bağlamında değerlendirmeye çalışacağım. Madde 5 şöyle diyor:
 

Yerel Yönetim Sınırlarının Korunması

Yerel yönetimlerin sınırlarında, mevzuatın elverdiği durumlarda ve mümkünse bir referandum yoluyla ilgili yerel topluluklara önceden danışılmadan değişiklik yapılamaz.

Büyükşehir Yasasının getirdiği en belirleyici değişiklik, Büyükşehir belediyelerinin sınırını il mülki sınırına genişletmesi. Elbette bu arada 1500'den fazla belde ve 13.000'den fazla köyün tamamen kapatılması öngörülüyor.

Yönetim birimlerinin sınırlarını değiştirmek ve yönetim birimlerini tamamen ortadan kaldırmak farklı düzenlemeler. Tasarı, örneğin CHP'nin referandum yapmayı öngördüğü, tasarı yasalaşırsa kapanacak beldelerden birisi olan Akyaka'nın Ula'ya değil de Yerkesik'e bağlanması gibi bir değişiklik önerisi olsa, Akyaka'nın yerinden yönetim hakkını saklı tutarak Yerkesik ve Ula'nın yönetim sınırlarında değişiklik anlamına gelecekti. Bu değişiklik Madde 5'e göre referandum konusu yapılabilirdi, üstelik de yalnızca Akyaka'da değil, Yerkesik ve Ula'nın tüm merkez, belde ve köylerinde yapılmalıydı, çünkü tüm buralarda yaşayan topluluklar için idari sınırların değiştirilmesi anlamına gelirdi.

 
CHP üzerinde hiç tartışmaya fırsat vermeden Madde 5'in yerel yönetim birimlerinin kapatılmasının da referandum konusu yapılabilmesine izin verdiği şeklinde yorumladı. Bu çok ciddi bir yanlışa işaret ediyor, çünkü Özerklik Şartının 4. maddesinin 3. fıkrasında “kamusal sorumluluklar -genellikle ve tercihen- vatandaşa en yakın olan makamlar tarafından kullanılır” deniliyor. Özerklik Şartı bir bütün olarak yerel yönetimlerin güçlendirilmesini öngörerek hazırlanmıştır ve bu anlamda içinde yer alan maddelerin birbiri ile çelişmesi düşünülemez.

CHP, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartını bir bütün olarak okuyup doğru bir değerlendirme yapsa, Büyükşehir Yasası ile ilgili olarak referandum önerisini farklı bir şekilde getirebilirdi. Örneğin pakette yer alan, yeni ilçeler tesis etmek suretiyle merkeze bağlı köylerin ve beldelerin bu ilçelere bağlanmasını öngören madde makul bir referandum konusu olabilirdi. Elbette ilgili yerel yönetim birimlerinin yerinden yönetim haklarının saklı tutulması koşulu ile. CHP referandumunu bu değişiklikten etkilenecek tüm ilçe, belde ve köylerde yapabilirdi. Ama Büyükşehir Yasa tasarısının bir bütün olarak tamamının, ya da belde belediyelerinin kapatılmasının referandum konusu yapılması abesle iştigaldir ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının 5. Maddesi ile ilgisi yoktur. Bu yüzden diyorum ki:

 

Yerinden yönetim hakkımı elimden alacak  olan Büyükşehir Yasa Tasarısına da, bu evrensel hakkımı oylama konusu yapmaya da hayır !!

Serdar Denktaş